Nakon što je Zavičajni muzej Goražde otpočeo čišćenje i otkopavanje srednjovjekovne utvrde Pavlovac u Prači, istraživačkom timu se druge sedmice pridružila i ekipa studenata i stručnjaka koji učestvuju u višegodišnjem međunarodnom projektu pod nazivom “Unde Venis? Unravelling the enigma of stećci tombstones – Land of stećci / Dežela stečkov”.
Međunarodna saradnja na terenu
Ova brojna ekipa okuplja eminentne arheologe i naučnike iz Slovenije, Bosne i Hercegovine, Srbije, Engleske i SAD-a. Među njima su:
- Dr. Saša Čaval – ZRC SAZU, Slovenija / Stanford University, SAD
- Dr. Lucija Grahek – ZRC SAZU, Slovenija
- Prof. dr. Monika Milosavljević – Filozofski fakultet, Beograd
- Mija Topličanec – konzervator, Ljubljana
- Filip Stefanović – Muzej Paraćin, Srbija
- Dr. Brina Zagorc – ZRC SAZU, Slovenija
- Dr. Edin Bujak – Filozofski fakultet UNSA, Sarajevo
- Dr. Edita Vučić – Filozofski fakultet Sveučilišta u Mostaru
- Admir Džemidžić – Zavičajni muzej Goražde
Njima su se pridružili i studenti arheologije iz BiH, Srbije, Slovenije, Engleske i SAD-a.
Istraživanje stećaka – Pavlovac Novi
Pored samog lokaliteta utvrde, istraživanja su proširena i na nekropolu sa stećcima koja se nalazi neposredno ispod Pavlovca, poznatog i kao Pavlovac Novi u Prači. Ovo područje pruža izuzetno važne informacije o srednjovjekovnoj bosanskoj kulturi i običajima sahranjivanja.
Historija Pavlovca – grad Pavlovića
Prema historijskim podacima, Prača je u 14. i 15. stoljeću bila značajan trgovački centar u zemlji Pavlovića. Vojvoda Pavle Radinović je sagradio utvrdu Pavlovac prije 1415. godine, tri kilometra jugoistočno od Prače. Nakon njegove smrti, grad je koristio njegov sin Radosav Pavlović, a u to vrijeme nosio je naziv „Novi grad u Prači“.
Pavlovići su ovu utvrdu koristili sve do osmanskog osvajanja 1463. godine, nakon čega je područje dobilo naziv Vilajet Pavli.
Arhitektonske osobine Pavlovca
Grad Pavlovac se prvi put spominje 1423. godine i bio je važan dio odbrambenog sistema Pavlovića. Imao je:
- Debele kamene bedeme (oko 1 metar)
- Dimenzije 75 x 65 metara
- Predvorje dugo 40 metara
- Četvrtastu kulu (9 x 10 m)
- Tri okrugle kule i jednu ugaonu polukulu
- Dubok jarak s istočne strane
- Unutrašnji obor s branič-kulom i pomoćnim objektima
U podnožju se nalazilo podgrađe Podnovi (sotto Novi in Praza), a u neposrednoj blizini i nekropola stećaka, staro muslimansko groblje i lokalitet Gradska česma.
Podrška lokalne zajednice
U protekloj sedmici organizovan je i prijem kod načelnika Općine Pale – Prača, Almina Ćutuka, kojem se pridružio i pomoćnik načelnika Jasmin Ferhatović. Predstavnici Općine su izrazili podršku nastavku istraživanja i očuvanju kulturno-historijskog naslijeđa ovog kraja.
Nastavak istraživanja
Istraživački rad će se intenzivirati i nastaviti tokom naredne dvije sedmice, a nalazi će doprinijeti boljem razumijevanju srednjovjekovnog života u Bosni i Hercegovini, s posebnim fokusom na stećke i arhitekturu utvrda plemićkih porodica.
